یکی از مهم‌ترین مراحل در ساخت و آماده‌سازی ساختمان، لوله‌کشی ساختمان است. برای انتقال مایعات و گازها و گاهی اوقات جامدات در ساختمان نیاز به نصب لوله‌های فلزی، پلاستیکی یا سیمانی است که در مرحله لوله‌کشی ساختمان انجام می‌شود.
درواقع به سیستم نصب لوله‌ها و اتصال آن‌ها در ساختمان برای توزیع آب و گاز و تخلیه زباله‌ها، لوله‌کشی گفته می‌شود. لوله‌کشی ساختمان باید به‌صورت کاملاً اصولی و حرفه‌ای انجام شود و توجه نکردن به اهمیت این موضوع فجایع جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
به‌طورکلی از لوله‌کشی در صنایع مختلف و برای تأسیسات صنعتی، جهت انتقال مواد شیمیایی، سامانه‌های پنوماتیک و هوای فشرده و شبکه آب‌رسانی شهری، صنعتی و کشاورزی استفاده می‌شود. همچنین یکی از اصلی‌ترین کاربردهای آن به لوله‌کشی ساختمان مربوط می‌شود. در این مرحله برای انتقال آب، گاز و همین‌طور تخلیه فاضلاب آشپزخانه و سرویس بهداشتی لوله‌هایی در قسمتی از ساختمان کار گذاشته می‌شود.
برای لوله‌کشی ساختمان قوانین و قواعد مشخصی بر اساس محاسبات مهندسی و بسته به شرایط جغرافیایی هر منطقه در نظر گرفته شده است که باید به صورت دقیق و اصولی توسط متخصصان رعایت شود. به‌کارگیری این قوانین مزیت‌هایی ازجمله صرفه‌جویی در تهیه مصالح اولیه، جلوگیری از خطا، استاندارد بودن لوازم لوله‌کشی و جلوگیری از دوباره‌کاری و خسارت اقتصادی را به همراه دارد. در این مقاله قصد داریم در مورد نکات مهم در لوله‌کشی ساختمان و مراحل آن صحبت کنیم. سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
- نکات مهم در سیستم‌های لوله‌کشی ساختمان
- اصول لوله‌کشی ساختمان
- مراحل لوله‌کشی ساختمان
- مزایای لوله‌کشی اصولی در ساختمان
نکات مهم در سیستم‌های لوله‌کشی ساختمان
لوله‌کشی ساختمان یکی از اقدامات مهم در مراحل ساخت‌وساز ساختمان است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. درست انجام ندادن سیستم لوله‌کشی ساختمان ممکن است در آینده ایجاد مشکل کند. بنابراین باید به یک شخص ماهر و متخصص واگذار شود. نکات فنی که زمان لوله‌کشی ساختمان باید رعایت شوند عبارتند از:
۱٫ مراقبت از ابزارها و لوله‌ها: از آنجایی که لوله‌کشی ساختمان با مراحل اولیه در ساخت‌وساز، هم‌زمان انجام می‌شود بنابراین امکان آسیب‌دیدگی لوله‌ها و ابزارهای لوله‌کشی وجود دارد ازاین‌رو برای محافظت از این لوله‌ها بهتر است آن‌ها را در پوششی قرار داده و بعد از استفاده نیز مسیر لوله‌کشی را با سیمان بپوشانید.
همچنین لوله‌ها نباید در زمان حمل و بهره‌برداری در معرض نور خورشید قرار گیرند لذا باید با یک عایق مناسب در برابر نور پوشانده شوند.
۲٫ استفاده از فوم لوله مقاوم در برابر نور خورشید: اگر فوم لوله برای مدت‌زمان طولانی در برابر نور خورشید قرار بگیرد آسیب می‌بیند لذا مراقبت از آن در برابر نور خورشید امری ضروری است.
۳٫ انتخاب مسیر افقی لوله‌کشی در کف: اگر لوله‌کشی به‌صورت توکار انجام می‌شود باید مسیرهای افقی فقط در قسمت کف ساختمان در نظر گرفته شوند و در انتها برای رسیدن به شیرآلات وارد دیوار می‌شوند.
۴٫ استفاده از اورینگ‌های اصلی: درصورتی‌که از اورینگ‌های اصلی استفاده نشود بعد از مدتی مشکل نشتی پیش می‌آید و هزینه‌های زیادی را برای تعمیر آن قسمت‌ها به همراه دارد. معمولاً می‌توان اورینگ‌های اصلی را از نمایندگی‌های مجاز خریداری کرد.
۵٫ پوشاندن لوله در سرما : باید در نظر داشت که لوله‌هایی که در فضای باز قرار داشته و امکان دارند در معرض سرما قرار گیرند، حتماً با لایه‌ای مناسب پوشانده شوند. زیرا سرمای زیاد یخ‌زدگی لوله‌ها را به همراه داشته و همچنین می‌تواند منجر به ترکیدگی لوله‌ها شود.
استفاده از فوم لوله مقاوم و پوشاندن لوله‌ها در سرما از مهم‌ترین نکات در سیستم لوله‌کشی ساختمان است زیرا گرما و سرمای زیاد به لوله‌ها آسیب‌زده و سبب کاهش طول عمر آن‌ها خواهد شد.
اصول لوله‌کشی ساختمان
اصول لوله‌کشی ساختمان
بدیهی است که هر کاری اصول و قوانین خود را دارد و لوله‌کشی ساختمان نیز از این امر مستثنا نیست. در بحث لوله‌کشی آب ساختمان باید موارد مختلفی را در نظر داشت که به‌عنوان اصول لوله‌کشی از آن یاد می‌شود.
شاید اولین اصل این باشد که در لوله‌کشی ساختمان‌های مسکونی و اداری باید آب تمیز در دسترس ساکنان قرار گیرد. پس حتماً باید از لوله‌های مناسب که آسیب‌رسانی کمتری دارند استفاده شود. اصل دیگر در لوله‌کشی ساختمان مربوط به سرویس‌های بهداشتی و حمام است که نیازمند آب پرفشار هستند. لوله‌کشی‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که این مکان‌ها همیشه از آبی با فشار بالا بهره ببرند.
امروزه اکثر مناطق از شبکه فاضلاب شهری بهره‌مند هستند و در لوله‌کشی این مناطق باید لوله‌های فاضلاب ساختمان به لوله‌های فاضلاب شهری متصل شود. از مهم‌ترین اصول در لوله‌کشی ساختمان حفظ ایمنی است. لوله و اتصالاتی که به وسایل گرمایشی و آبگرمکن متصل هستند باید به‌گونه‌ای قرار گیرند که در صورت انفجار از دمای بیش از حد آب کمترین صدمه را به ساختمان وارد کنند. از دیگر مواردی که در اصول لوله‌کشی ساختمان بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد نوع جنس لوله‌ها بوده که باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که کمترین خوردگی در آن‌ها صورت پذیرد. در گذشته بیشتر از لوله‌های فلزی استفاده می‌شد که بعد از مدتی خوردگی و نشتی آب در آن‌ها مشاهده می‌شد.
از دیگر اصول مهم در لوله‌کشی ساختمان توجه به تمیزی و نظافت لوله‌ها و سایر تجهیزات است که می‌توان از چند منظر آن¬ها را بررسی کرد. لوله‌های ساختمان باید به دور از هرگونه آلودگی در دیوارها و یا کف ساختمان تعبیه شوند تا موجب انتقال آلودگی به افراد نشوند.
از همه مهتر سیستم لوله‌کشی فاضلاب باید به‌گونه‌ای باشد که هیچ برگشتی از آلودگی‌ها در سیستم لوله‌کشی به وجود نیاید. به‌طور مثال سیستم لوله‌کشی فاضلاب باید به‌گونه‌ای باشد که هرز آب‌ها بدون هیچ توقف و مانعی مستقیماً وارد شبکه فاضلاب شهری یا مخزن فاضلاب شخصی هر ساختمان شوند و همچنین برای مطمئن شدن از عدم بازگشت گاز یا دیگر مواد فاضلاب باید از دریچه‌های بازدید بیشتر در طول مسیر استفاده کرد.
دو اصل دیگر نیز در لوله‌کشی فاضلاب ساختمانی مهم است. اصل اول دادن شیب صحیح به این لوله‌هاست که مانع از انسداد لوله‌ها شده و تخلیه به‌صورت آسان‌تری میسر می‌شود و نکته بعدی جریان معکوس فاضلاب است که با تراز کردن و شیب بندی مناسب و همچنین استفاده از دریچه‌های بازدید این مشکل نیز به وجود نخواهد آمد.
حفظ ایمنی یکی از مهم‌ترین اصول در لوله‌کشی ساختمان است که باید مورد توجه قرار گیرد. لوله‌ها و اتصالات متصل به سیستم گرمایشی ساختمان باید به‌گونه‌ای قرار گیرند که در صورت انفجار کمترین آسیب به ساختمان وارد شود.
مراحل لوله‌کشی ساختمان
مراحل لوله‌کشی ساختمان
اولین گام در لوله‌کشی ساختمان تهیه نقشه لوله‌کشی و سپس اجرای صحیح و دقیق آن است. اجرای صحیح و دقیق تأثیر بسیار زیادی در کاهش هزینه‌های فعلی و هزینه‌های نگهداری در آینده دارد.
مراحل لوله‌کشی بستگی به نوع لوله دارد و با توجه به شبیه بودن این مراحل تفاوت‌هایی را نیز با یکدیگر دارند. بعد از تهیه نقشه نوبت به انتخاب نوع لوله می‌رسد، که باید با توجه به میزان فشار آب و همچنین میزان آب مصرفی نوع و اندازه لوله‌ها مشخص و تهیه شود.
لوله‌ها با جنس‌ها و کاربردهای مختلف در بازار موجود هستند که با جست‌وجویی ساده می‌توانید به خصوصیات انواع آن‌ها دست یابید. بعد از انتخاب جنس، لوله‌کشی ساختمان آغاز شده و بر اساس نیاز هر واحد و نقشه موجود لوله‌کشی انجام می‌شود. بیشتر از هر چیزی باید این کار با دقت صورت گیرد و اتصالات بین لوله به‌درستی و ظرافت کامل صورت گیرد تا مشکلی در آینده گریبان گیر ساکنین نشود.
معمولاً لوله‌کشی از پایین ساختمان آغاز می‌شود و در طبقات بالاتر ادامه میابد. معمولاً پس از انجام لوله‌کشی یک واحد، لوله‌های اصلی را با درپوش می‌پوشانند و طبقات دیگر را نیز به همین صورت لوله‌کشی می‌کنند و در پایان به‌وسیله اتصالات موجود لوله‌های واحدها را به همدیگر متصل می‌کنند.
در مرحله بعدی آب را وارد لوله‌ها کرده و آن‌ها را تست می‌کنند تا مشکلی پیش نیاید، معمولاً این عمل با هواگیری نیز همراه بوده تا آب به‌صورت کامل در لوله‌ها جریان یابد. پس از این مرحله نیز دوباره یک تست دیگر انجام می‌شود تا از بی‌عیب بودن کار مطمئن شوند.
مزایای لوله‌کشی اصولی در ساختمان
مزایای لوله‌کشی اصولی در ساختمان
برای لوله‌کشی ساختمان معمولاً متناسب با شرایط آب و هوایی و مسائل مرتبط با آن استانداردهایی در نظر گرفته می‌شود. اگرچه قوانین لوله‌کشی ساختمان در کشور و یا مناطق مختلف متفاوت است، اما رعایت نکات بهداشتی از اصلی‌ترین موارد ذکرشده در این قوانین است که زمان لوله‌کشی آب و یا فاضلاب در ساختمان از اولویت بالاتری برخوردار است.
نقاط در نظر گرفته‌شده برای عبور لوله‌ها، میزان محافظت از لوله‌ها و عدم آسیب‌دیدگی آن‌ها، میزان فاصله لوله‌های آب از لوله‌های فاضلاب، میزان فشار آب در لوله‌کشی آب و غیره ازجمله مواردی هستند که زمان لوله‌کشی ساختمان باید رعایت شوند. رعایت این قوانین مزایای فراوانی را به دنبال خواهد داشت ازجمله:
۱٫ رعایت ایمنی: اگر لوله‌کشی به‌صورت صحیح و با در نظر گرفتن استانداردها انجام شود اثرات سرعت آب و حرکت زباله و فاضلاب در لوله‌ها کنترل می‌شود. همچنین در اثر کوچک‌ترین حادثه، مشکلی در لوله‌کشی ساختمان ایجاد نمی‌شود.
رعایت ایمنی ممکن است کمی به هزینه‌ها بی افزاید یا مدت‌زمان لوله‌کشی را طولانی‌تر کند اما باید در نظر داشت که این کار می‌تواند از هزینه‌های گزافی که در آینده امکان دارد به وجود آید جلوگیری می‌کند.
۲٫ بهینه‌سازی و صرفه‌جویی اقتصادی در امر لوله‌کشی : منظور از بهینه‌سازی و صرفه‌جویی این است که مسیر لوله‌ها به‌درستی انتخاب شود تا کمترین میزان لوله و تأسیسات مورد نیاز استفاده شود. ممکن است انتخاب یک مسیر نادرست میزان اجزای مورد نیاز را به‌شدت افزایش دهد که سبب بیشتر شدن هزینه لوله‌کشی ساختمان می‌شود. از طرفی باید به‌گونه‌ای لوله‌کشی انجام شود که کمترین میزان هدر رفت لوله و سایر تجهیزات در آن صورت پذیرد.
۳٫ استفاده بهینه از تأسیسات و تجهیزات مربوط به لوله‌کشی: طبیعتاً اگر از تجهیزات لوله‌کشی به‌صورت دقیق و بهینه استفاده نشود این امکان وجود دارد که میزان هزینه‌های مرتبط با آن تا ۵۰ درصد افزایش یابد. ممکن است دو ساختمان یک‌شکل در لوله‌کشی دارای دو هزینه متفاوت باشند و این نتیجه دو نوع کار لوله‌کش یا گروه متخصص است. معمولاً کسانی که به‌صورت بهینه لوله‌کشی ساختمان را انجام می‌دهند دستمزد کارشان بالاتر است و همچنین زمان بیشتری را صرف این کار می‌کنند.
۴٫ جلوگیری از دوباره‌کاری و اشتباهات و عدم اعمال سلایق شخصی در امر لوله‌کشی : همیشه باید به این نکته توجه داشت که کار را باید به بهترین شکل انجام داد تا دوباره‌کاری پیش نیاید. در بحث لوله‌کشی این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا لوله‌ها معمولاً در زیر کف و بین دیوارها قرار دارند و اگر اشتباهی صورت گیرد باید هزینه زیادی صرف شود. زیرا لازم است که برای برطرف شدن مشکل ابتدا تخریب صورت گیرد و دوباره هزینه‌ای برای ترمیم صورت پذیرد. ازآنجاکه لوله‌کشی اصول خود را دارد و بر اساس یکسری از قوانین لوله‌ها جانمایی و جایگذاری می‌شوند باید توجه داشت که حتی‌الامکان سلیقه شخصی بر آن اعمال نشود.
رعایت ایمنی، بهینه‌سازی و صرفه‌جویی اقتصادی در لوله‌کشی، استفاده بهینه از تأسیسات و جلوگیری از اشتباهات و دوباره‌کاری ازجمله مزیت‌های لوله‌کشی اصولی در لوله‌کشی ساختمان است.
لوله‌کشی ساختمان اگرچه بسیار پیش‌پا افتاده به نظر می‌رسد، اما درصورتی‌که به‌صورت اصولی انجام نشود می‌تواند از نظر اقتصادی بسیار هزینه‌بر باشد. لوله‌کشی ساختمان اگر با دقت انجام نشود می‌تواند علاوه بر هزینه‌های گزاف وقت و انرژی فرد را به هدر دهد و علاوه بر آن دردسرهای زیادی را در مورد تخریب و بازسازی به وجود آورد. در لوله‌کشی ساختمان باید در انتخاب مسیر لوله‌های آب گرم دقت کافی صورت گیرد و همچنین لوله‌های آب نباید از نزدیکی محیط‌های آلوده عبور کنند. لوله‌کشی فاضلاب و اتصال آن به فاضلاب شهری نیز از نکات مهم دیگر در لوله‌کشی ساختمان است. ایجاد شیب مناسب برای تخلیه سریع و صحیح فاضلاب و همچنین گذاشتن دریچه‌های بازدید جزء نکاتی است که در این امر باید به آن توجه شود.
