شیوه‌های معماری ایرانی طی ادوار مختلف تاریخ، متناسب با حکومت‌ها، ادیان و باورها با تغییر و تکامل همراه بوده است، قدیمی‌ترین سبک شناخته شده در معماری ایرانی، شیوه پارسی است که از ابتدای تولد هنر معماری ایرانی تا سده چهارم قبل از میلاد مسیح، یعنی حدود ۲۵۰۰ سال پیش در ایران رواج داشته است. این سبک خود دارای انشعابات و زیرشاخه‌های فراوان است. از مهم‌ترین این سبک‌های تشکیل دهنده شیوه معماری پارسی می‌توان به شیوه پیش‌پارسی، شیوه مادی و شیوه هخامنشی اشاره کرد. شیوه پیش پارسی تا سده هشتم پیش از میلاد استفاده می‌شد و نیایشگاه چغازنبیل یادگار این دوره است. سبک معماری مادی پس از شیوه پیش پارسی رواج یافت و بین سده هشتم تا سده ششم پیش از میلاد سازه‌های ایران به این شیوه ساخته می‌شدند. بعد از سده ششم پیش از میلاد (۲۶۰۰ سال پیش) و به قدرت رسیدن هخامنشیان در ایران شیوه معماری ایران دچار تغییر شد. معماری هخامنشی تا ۲۴۰۰ سال پیش در ایران رواج داشت و یادگار بسیاری از خود بجای گذاشت. از مهم‌ترین شاهکارهای معماری به جا مانده از این دوره می‌توان از شهرهای باستانی تخت جمشید، شوش و اکباتان نام برد. این اماکن برای مدیریت کشور و سکونت استفاده می‌شدند، همچنین معابد و آرامگاه‌هایی برای احترام به پادشاهان ساخته شدند که آرامگاه کوروش کبیر و نقش رستم نیز در این دوره ساخته شدند. پس از کمرنگ شدن سبک معماری پارسی در قرن چهارم پیش از میلاد، سبک پارتی در ایران رواج یافت و تا ورود اسلام به ایران ادامه داشت. معبد آناهیتا، ارگ کهن نسا، قلعه دختر، طاق کسری و کاخ سروستان مشهورترین سازه‌های این دوره محسوب می‌شوند. پس از اسلام سبک معماری ایران دچار تغییرات فراوانی شد. در غرب شیوه معماری ایرانی-اسلامی را با نام‌هایی مانند سبک اموی و سبک عباسی می‌شناسند. در این دوره سبک‌هایی مانند شیوه‌های خراسانی، رازی، آذری، اصفهانی وجود داشتند و پس از آن سبک معماری مصاصر ظهور کرد.
جدول سبک شناسی معماری ایرانی
آثار بجا مانده | دوره تاریخی | نام سبک |
زیگورات – چغازنبیل | تا سده هشتم پیش از میلاد | شیوه پیش پارسی |
| سده هشتم تا ششم پیش از میلاد | شیوه مادی |
تخت جمشید – شوش – اکباتان – پاسارگاد | سده ششم تا سده چهارم پیش از میلاد | سبک هخامنشی |
معبد آناهیتا – قلعه دختر – طاق کسری – بیشاپور | سده چهارم پیش از میلاد تا صدر اسلام | شیوه پارتی |
برج گنبد قابوس – برج‌های خرقان | از ابتدای قرن چهارم هجری تا پایان قرن چهارم | شیوه خراسانی |
ارگ تبریز – مسجد گوهرشاد – منارجنبان | از اول قرن هفتم تا اول قرن دهم | شیوه آذری |
چهل ستون – مسجد شاه – مسجد شیخ لطف‌اله | از اول قرن دهم تا اواسط دوره قاجاریه | شیوه اصفهانی |
برج آزادی – کاخ گلستان – کاخ سعدآباد | از اواسط دوره قاجاریه تا کنون | سبک معماری معاصر ایران |