به طور کلی سدها در دسته سازه های تنظیم ( Regulating Structures ) قرار می گیرند. سازه هایی که به منظور تنظیم سطح آب در بالادست و دبی پایین دست در شبکه های انتقال، مجاری شبکه های زه آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجا که آب جمع شده در پشت یک سد، می‌تواند نیروی بسیار عظیمی به سد وارد کند، در طراحی سدها، اصلی‌ترین مسئله استاتیکی (ایستایی)، غلبه بر این نیرو و رسیدن به شرایط پایداری است که با تخلیه و یا آبگیری سد، پیوسته برقرار باشد. از نقطه نظر استاتیکی، سدها به دو گروه عمده تقسیم می‌گردند؛ قوسی و وزنی. سدهای خاکی که در این مقاله به آن ها به طور مفصل خواهیم پرداخت، در زیرگروه سدهای وزنی قرار دارند. در سدهای وزنی بار وارده فقط وارد بر پی می باشد و به دستک ها، وزنی وارد نمی شود. برای اینکه در برابر فشار بسیار زیاد آب، مقاومت مناسبی به‌وسیله وزن سازه سد صورت پذیرد، سدهای وزنی معمولاً حجم بسیار عظیمی دارند. بدیهی است در ساخت سازه‌ای با این حجم، اقتصادی‌ترین مسئله، بحث تامین مصالح است. بنابراین این سدها معمولاً از مصالح موجود در محل احداث خود بهره می‌برند. و همین طور بدیهی است که در دسترس‌ترین این گونه مصالح سنگ و خاک است. سدهای وزنی به همین دلایل امروزه در دو نوع سدهای بتنی و سدهای خاکی ساخته می‌شوند.

سدهای خاکی ( Earth Dam ) یا ( Embankment Dam ) از ادوار قدیم، به منظور کنترل و ذخیره آب معمول بوده است. اما به علت امکانات محدوده و عدم شناخت قوانین مکانیک خاک و هیدرولیک، ارتفاع سدها و بندهای خاکی از یک مقدار محدودی فراتر نمی رفته است، هرچند از نظر وسعت و طول سد چنین محدودیتی وجود نداشته است. البته تاریخچه سدسازی در ایران به دوران باستان و زمان هخامنشیان می‌رسد. امروزه با پیشرفت علم مکانیک خاک و توسعه امکانات تکنولوژی و مطالعات دقیق تر توانسته اند سدهای خاکی را با ارتفاعات قابل ملاحظه احداث نمایند، بطوریکه در زمان حاضر از مرتفع ترین سدهای دنیا سدهای خاکی و پاره سنگی هستند. به علاوه زمین هایی را که سابقا برای این منظور غیر مناسب تشخیص می دادند هم اکنون می توانند آن ها را برای زیربنای احداث سد خاکی آماده سازند. سدهای خاکی در شرایطی متداول هستند که شرایط فونداسیون برای هر نوع سد بتنی مناسب نباشد و دارای دو سطح بالادست و پایین دست با شیب کم می باشند. بنابراین با روزن، بر سطح بسیار بزرگ پخش می شود. حجم مصالح به کار برده شده ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از مصالح سد بتنی با همان ارتفاع است. اصولا سدهای خاکی بر روی فونداسیون های نفوذناپذیر ساخته می شوند. یکی از مهم ترین فاکتورهای اصلی در طراحی سدهای خاکی، حفاظت از سطوح شیبدار بالادست و پایین دست است و فاکتورهای بعدی در درجه دوم اهمیت قرار دارند: دیوار آب بند، پایین آمدن ناگهانی سطح آب، سرریز شدن ( Piping )، پایداری سطوح شیبدار، آب شکستگی داخلی، امواج، خطوط آزاد سطح آب، تنش وارده بر فونداسیون، زلزله و عمق آزاد.

 تحلیل پایداری، بر اساس سطح برشی که در آن خرابی ایجاد می شود استوار است. این سطح، سطحی در بدنه سد یا فونداسیون است که در آن تنش برشی ایجاد شده بیشتر از مقاومت برشی است و در نتیجه کل جرم بر روی آن سطح لغزشی حرکت خواهد کرد. در روش های بررسی پایداری سطوح شیبدار، ابتدا یک سطح لغزشی انتخاب می شود و سپس کل جرم بالای سطح لغزش به قطعات نواری قائم تقسیم می شود. در کلیه روش های تحلیل پایداری سطوح شیبدار، می توان از تنش موثر یا تنش کل استفاده نمود که این پارامترها از آزمایش سه محوری ( Triaxial Test ) قابل استخراج می باشند.

 بدنه اصلی سدهای خاکی معمولا از مصالح بدون ملات نظیر لاشه سنگ، قلوه سنگ، لای و رس به طور مخلوط یا مجزا و به صورت همگن یا منطقه بندی شده ساخته شده اند ( به طور کلی از مصالح خاکی ساخته شده اند ) و مشخصه کلی این سدها یکپارچه نبودن بدنه اصلی سد است. به عنوان مثال سد کرخه، بزرگترین سدخاکی کشور است که در آن برای بند شدن به منظور اصلاح پی از Cut Off استفاده شده است. سدهای خاکی بر حسب کمیت و کیفیت مصالح به کار برده شده و نیز متناسب با روش ساخت ممکن است به دو صورت زیر طبقه بندی شوند:

1. برحسب نوع مصالح ( چیدمان مصالح و دانه بندی خاک )
2. بر حسب روش ساخت و اجرا